سرطان پوست یکی از خطرناکترین انواع سرطان محسوب میشود. سرطان پوست رشد غیرطبیعی سلولهای پوست است. افرادی که بیشتر در معرض نور خورشید قرار میگیرند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. این نوع سرطان زمانی رخ میدهد که سلولهای پوست به صورت کنترلنشده و نامنظم رشد و تکثیر کند. عدم تشخیص بهموقع آن موجب میشود تا سلولهای سرطانی به بافتهای مجاور یا سایر نواحی بدن سرایت کند؛ بنابراین فناوری برای پیشبینی سرطان پوست راهحلهایی ارائه میدهد.
سلولهای جدید پوست زمانی تشکیل میشود که سلولها پیر، مرده و یا آسیبدیده شوند. زمانیکه این فرآیند بهطور کامل رخ ندهد و در آن اختلال ایجاد شود، رشد غیرطبیعی سلولها اتفاق میافتد. در نتیجه رشد سریع سلولها امکان دارد سلولهای غیرطبیعی باشند. سرطان پوست انواع مختلف دارد. یکی از مرگبارترین نوع سرطان پوست سرطان سلول «مرکل» است. این نوع سرطان از انواع نادر و تهاجمی است و افراد در این نوع از سرطان نسبت به انواع دیگر سرطانها بیشتر میمیرند.
«سرطان پوست بازال» تهدیدکننده حیات نیست
یکی از شایعترین انواع سرطان پوست نوع بازال یا سلولهای پایه و سنگفرشی هستند. این نوع از سرطان بیشتر در مناطقی رخ میدهد که بدن بیشترین تماس با نور خورشید را نیز دارد. این نوع از سرطان بیشتر در ناحیه سر و گردن رخ میدهد. سرطان پوست بازال نسبت به انواع دیگر کمتر گسترش پیدا میکند و تقریبا میتوان گفت که تهدیدکننده حیات نیست. اگر سرطان پوست بهموقع درمان نشود امکان دارد به تمام نقاط بدن سرایت و گسترش پیدا کند.
«ملانومها» از انواع دیگر سرطان پوست است. این نوع از سرطان بسیار خطرناک است و امکان دارد در هر ناحیهای از بدن رخ دهد. این نوع از سرطان از سلولهایی ایجاد میشود که پوست بدن انسان رنگ میدهد. این سلولها به عنوان «ملانوسیت» شناخته میشود. خالهای ایجادشده توسط ملانوسیتها منجر به سلولهای سرطانی میشود. در مردان این خالها بیشتر در ناحیه قفسهسینه و پشت ایجاد میشود. در زنان بیشتر روی ساق پا ایجاد میشود.
با اینکه ملانوم از خطرناکترین نوع سرطان پوست محسوب میشود، اما اگر بهموقع شناسایی شود بهراحتی قابل درمان است. یکی از مهمترین فاکتورها در درمان سرطان پوست زمان بهموقع تشخیص آن است، زیرا اگر درمان نشود و به تمام بدن سرایت کند دیگر سخت میتوان آن را درمان کرد؛ بنابراین دانشمندان درتلاشند تا بتوانند خطر ابتلا به سرطان پوست را قبل از وقوع پیشبینی کنند و در این زمینه به نتایج امیدوارکنندهای رسیدند.
پیشبینی سرطان پوست با آزمایش جدید
دانشمندان با استفاده از آزمایش جدید میتوانند خطر گسترش ملانوم را نیز اندازهگیری کنند. در این آزمایش سطح چندین پروتئین اندازهگیری شده و همین امر به پزشکان کمک میکند تا سریعا در مرحله اولیه بیماری آن را نیز پیشبینی میکند. پروتئینهای موجود در سلولهای پوست مانند ملاتها و آجرها عمل میکند که برای یکپارچهسازی لایه پوست بسیار ضروری است. زمانیکه این پروتئینها از بین بروند و در نهایت شکافهایی ایجاد شده که موجب گسترش سرطان پوست و زخم شدن پوست میشود.
روشهای درمانی سرطان پوست بسته به اندازه، نوع، عمق و محل ضایعات متفاوت است. سرطانهای پوست ابتدایی محدود به سطح پوست است و امکان دارد با بیوپسی برطرف شود و دیگر نیاز به درمانهای پیشرفته نداشته باشد.
یکی دیگر از روشهای درمان سرطان پوست انجماد است. پزشکان میتوانند با انجماد توسط مایع نیتروژن ضایعات پوستی را در سطح اولیه پوست از بین ببرند. در بعضی از مواقع پزشکان از جراحی استفاده میکنند. جراحی پوست نیز بسته به شدت سرطان توسط پزشک انتخاب میشود. برای مثال، جراحی «اکسیزیونال» برای درمان هر نوع پوستی استفاده میشود و پزشک در این روش بافت سرطانی و اطراف پوست سالم را نیز برش میدهد. نوع دیگر جراحی «موهس» نام دارد. این روش برای سرطانهای پوست پیشرفته و گسترده استفاده میشود.
تشخیص سرطان پوست به روش جوجه اردک زشت
پزشک در روش درمانی کرایوتراپی با استفاده از دستگاه لایههای سرطانی را نیز میتراشد و نوعی سوزن الکتریکی سلولهای سرطانی باقیمانده را از بین میبرد. این روشهای ساده و سریع اغلب در درمان سلولهای سرطان بازال یا سلولهای سنگفرشی استفاده میشود، اما در مراحل پیشرفته بیماری پزشکان میتوانند از پرتودرمانی استفاده کنند.
پرتودرمانی از پرتوهای انرژی پرقدرت مانند اشعه ایکس برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میکند. شیمیدرمانی نیز از دیگر روشهای پیشنهادی برای سرطان پوست پیشرفته است. در شیمیدرمانی از داروها برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. بعضی از سرطانهای پوست محدود به لایه بالایی پوست هستند و پزشکان برای این نوع از سرطان روی پوست کرمها یا لوسیونهای ضدسرطان اعمال میکنند.
درمان «فوتودینامیک» نوعی درمان ترکیبی است که از نور لیزر و دارو استفاده میکند. داروهایی که سلولهای سرطانی را به نور حساس میکند موجب از بین رفتن سلولهای سرطانی پوست میشود. نوع دیگری از درمان توسط سیستم ایمنی بدن انجام میشود و این درمان بهنام درمان بیولوژیکی شناخته میشود. در این روش از سیستم ایمنی بدن برای نابودی سلولهای سرطانی استفاده میشود.
دانشمندان ایرانی نیز در درمان این بیماری پیشرفتهای بسیاری کردند و موفق به طراحی و ساخت دستگاه درموسکوپ شدهاند. پزشکان با استفاده از این دستگاه میتوانند خطر ابتلا به سرطان پوست را نیز شناسایی کنند. این ابزار پزشکی زائدههای پوستی را شناسایی کرده و سرطانی بودن یا نبودن آن را نیز مشخص میکنند. دانشمندان در درمان این بیماری پیشرفتهای چشمگیری داشتند و با وجود این پیشرفتها دیگر برای درمان این بیماری جای نگرانی نیست.