تشخیص به موقع سرطان پروستات برای درمان موثر آن بسیار مهم است. با این حال، همه سرطانهای پروستات به یک اندازه ایجاد نمیشوند. برخی از آنها بسیار کند رشد میکنند و هرگز نیازی به درمان ندارند. برخی دیگر در عرض چند ماه پس از تشخیص میتوانند کشنده باشند. به همان اندازه مهم در یافتن زودهنگام سرطان دانستن نوع سرطان است.
متخصص اورولوژی از علائم و نتایج آزمایشهای غربالگری شما برای تعیین نیاز به آزمایش تشخیصی استفاده میکند. او ممکن است بیوپسی غده را برای تأیید تشخیص شما توصیه کند. علاوه بر این، متخصص ارولوژی شما ممکن است اسکن استخوان، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) را پیشنهاد کند تا مشخص شود آیا سرطان گسترش یافته است یا خیر.
بیوپسی
سرطان پروستات با بیوپسی پروستات تشخیص داده میشود، که بافت را از پروستات خارج میکنند تا از نظر وجود سلولهای سرطانی مورد بررسی قرار گیرد. این برداشت با سونوگرافی ترانس رکتال انجام میشود، که از پروب رکتوم برای رساندن امواج اولتراسوند به پروستات و بافتهای اطراف استفاده میشود.
در بیوپسی معمولی حدود ۱۲ نمونه اصلی را از مناطق مختلف پروستات جمع آوری میکنند. هنگامی که بافت بیوپسی به دست میآید، آسیب شناس آن را زیر میکروسکوپ برای تشخیص سرطان پروستات بررسی میکند.آسیب شناسان ابتدا بیوپسی سلولهای غیرطبیعی و سرطانی را بررسی میکنند. اگر پاتولوژیست سرطان نتبیجه این بررسی را ببیند مرحله بعدی تعیین درجه سرطان است (هر سلول چقدر زیر میکروسکوپ تهاجمی به نظر میرسد). گزارش آسیب شناسی اغلب شامل اطلاعاتی در مورد تعداد نمونههای اصلی بیوپسی حاوی سرطان و همچنین درصد سرطان در هر یک از هستهها است.
برخی از اورولوژیستها از MRI همراه با فناوری اولتراسوند برای دستیابی به هدف بیوپسی واضحتر استفاده میکنند. در صورت داشتن بیوپسی منفی قبلی، ویژگیهای نگران کننده (به عنوان مثال، PSA بالا) و ضایعات قابل مشاهده در MRI، پزشک ممکن است از بیوپسی پروستات با هدف MRI استفاده کند.
عوارض احتمالی بیوپسی پروستات عبارتند از:
- وجود خون در ادرار
- وجود خون در مایع منی
- عفونت در پروستات یا مجاری ادراری
- خونریزی از رکتوم
آنتی بیوتیکها معمولاً قبل از بیوپسی پروستات تجویز میشوند تا خطر عوارض عفونی را کاهش دهند.
سایر آزمایشات برای تأیید تشخیص
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی چند پارامتری (mp-MRI): این فناوری تصویربرداری پیشرفته ممکن است برای تشخیص، ارزیابی و مرحله بندی تومورهای پروستات استفاده شود.
- آزمایش سرطان پروستات ژن ۳ (PCA۳): این یک آزمایش سرطان پروستات مبتنی بر ادرار است که برای جستجوی ژن PCA۳ طراحی شده است. مقادیر بالای این ژن در ادرار با سرطان پروستات ارتباط دارد.
- شاخص سلامت پروستات (PHI): این آزمایش خون با استفاده از اشکال مختلف PSA نمره را محاسبه میکند و نتایج آزمایش خون سرطان پروستات را بیشتر از تست PSA استاندارد تولید میکند. این میتواند اطلاعات اضافی در مورد افزایش سطح PSA در حالی که به پیش بینی نتایج بیوپسی کمک میکند، ارائه دهد.
امتیاز گلیسون
با تبدیل سلولهای طبیعی پروستات به سلولهای توموری، ظاهر آنها در زیر میکروسکوپ تغییر میکند. پاتولوژیست بر اساس میزان ظاهری سرطان به بافت سالم پروستات، نمره Gleason را در مقیاس ۱ تا ۵ به سرطان پروستات اختصاص میدهد. هرچه نمره گلیسون بیشتر باشد، سلولهای سرطانی غیر طبیعیتر ظاهر میشوند.
آسیب شناس ابتدا شایعترین نوع سرطانی را که در زیر میکروسکوپ مشاهده میکند، نمره گذاری میکند. سپس پاتولوژیست شایعترین نوع بعدی را جستجو میکند. با جمع این اعداد مجموع یا امتیاز کلی گلیسون به دست میآید.
انجمن سرطان آمریکا دو قاعده مستثنی را ذکر میکند:
- اگر بالاترین نمره ۹۵ درصد یا بیشتر نمونه بیوپسی را بگیرد، نمره آن ناحیه دو بار محاسبه میشود. به عنوان مثال، اگر آسیب شناس فقط Gleason ۳ را ببیند، نمره Gleason ۶ خواهد بود (۳+۳).
- اگر سه درجه در هسته بیوپسی وجود داشته باشد، بالاترین نمره همیشه در نمره Gleason لحاظ میشود. این امر حتی اگر بیشتر هسته توسط مناطق سرطان با درجه پایینتر گرفته شود صادق است.
برای اکثر سرطانهای پروستات، امتیاز Gleason از ۶ (۳+۳) تا ۱۰ (۵+۵) متغیر است:
- Gleason ۶ کم تهاجمیترین نوع سرطان است.
- Gleason ۷ به طور متوسط تهاجمی است.
- Gleason ۸-۱۰ تهاجمیترین نوع سرطان است.
به طور کلی، سرطانهایی که نمرات Gleason پایین تری دارند تهاجمی کمتر هستند در حالی که سرطانهایی با نمرات Gleason بیشتر تهاجمیتر هستند.
جداول پارتین
جداول پارتین، ابزار توسعه یافته توسط محقق جان هاپکینز و رئیس بخش اورولوژی آلن پارتین، MD، برای کمک به بیماران و پزشکان آنها برای درک میزان سرطان پروستات و راهنمایی گزینههای درمانی طراحی شده است. عواملی که در جداول پارتین آمده است شامل سطح PSA بیمار، نمره Gleason و مرحله بالینی است.