سرطان کلیه به سرطانی گفته می‌شود که از کلیه شروع می‌شود. هر وقت سلول‌ها در جایی از بدن، بدون کنترل تکثیر می‌شوند، آن قسمت از بدن دچار سرطان شده است.
سلول‌های هر قسمتی از بدن ممکن است سرطانی شوند. سلول‌های سرطانی عملکرد طبیعی ندارند. گاهی سلول‌های سرطانی می‌توانند به بخش‌های دیگر بدن هم دست‌اندازی کنند و پخش شوند.
درباره کلیه چه می‌دانیم؟
کلیه‌ها که شکلی شبیه به لوبیا دارند، به اندازه یک مُشتِ دست هستند و به صورت جفت در بدن وجود دارند. آن‌ها در دو طرف ستون مهره‌ها به دیواره پشتی و بالایی فضای شکم چسبیده‌اند و توسط دنده‌های پایینی حفاظت می‌شوند.
همچنین، غده‌های کوچکی به نام غدد فوق کلیوی بر روی کلیه‌ها قرار دارند. هر کلیه و غده فوق کلیه در لایه‌ای از چربی قرار دارد که توسط یک غشای نازک لیفی احاطه شده است.
کلیه‌ها وظیفه پالایش خون را به‌عهده دارند. مواد زائد برداشت شده از خون به‌‌همراه آب و نمک و سایر مواد اضافی توسط کلیه به ادرار تبدیل می‌شود.
کلیه‌ها در تنظیم فشار خون و با ترشح یک هورمون در تولید گلبول‌های قرمز خون نقش دارند.
با رعایت برخی نکات می‌توان حتی با یک کلیه هم زندگی سالم و عادی داشت. اگر کسی کلیه‌هایش از کار بیافتند، می‌توان با یک روش پزشکی به نام دیالیز فرآیند پالایش خون را انجام داد. به این‌ترتیب، با وجود برخی محدودیت‌ها فرد هم‌چنان می‌تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد.
انواع سرطان کلیه
سرطان کلیه انواع مختلفی دارد.
نود درصد سرطان‌های کلیه از نوع سرطان سلول کلیوی (renal cell carcinoma) هستند که در این نوع سرطان، سلول‌های توبول‌های کلیوی (لوله‌های کوچکی که تولید و هدایت ادرار را به عهده دارند) سرطانی می‌شوند.
سایر انواع سرطان کلیه از سلول‌های قسمت‌های دیگر کلیه آغاز می‌شوند.
پیشگیری از سرطان کلیه به چه شکل است؟
عواملی هستند که خطر ابتلا به یک بیماری را بیشتر می‌کنند که به آن‌ها عوامل خطرزا گفته می‌شود. داشتن یک عامل خطرزا به معنی ابتلا به سرطان نیست. همانطور که نداشتن آن دلیلی برای نداشتن سرطان نیست. عوامل خطرزای سرطان کلیه عبارتند از:
استعمال دخانیات و سیگار، استفاده بیش از حد از داروهای مسکن خاص برای مدت طولانی، اضافه وزن، فشار خون بالا، سابقه خانوادگی سرطان کلیه یا داشتن شرایط ژنتیک خاص مانند بیماری فون هیپل-لیندو.
علائم سرطان کلیه چیست؟
وجود خون در ادرار و احساس توده در شکم، دو علامت شایع سرطان سلول کلیوی به‌شمار می‌آیند. در اینجا یادآوری می‌کنیم که برخی بیماری‌ها یا شرایط نیز می‌توانند همین علامت‌ها را به‌وجود آورند.
متأسفانه سرطان کلیه در ابتدا هیچ علامتی ندارد و با رشد توده سرطانی در کلیه، به تدریج علائم زیر ظاهر می‌شوند:
- وجود خون در ادرار
- حس توده در شکم
- درد در پهلو که برطرف نمی‌شود.
- کاهش اشتها
- کاهش وزن بدون دلیل خاص
- کم خونی
سرطان کلیه چگونه درمان می‌شود؟
گزینه‌های درمانی گوناگونی برای سرطان سلول کلیوی وجود دارد. در ادامه تلاش می‌کنیم با پنج نوع درمان استاندارد سرطان سلول کلیوی بیشتر آشنا شویم:
گاهی اوقات برای درمان سرطان کلیه یک کلیه یا هر دو آن را از طریق جراحی از بدن خارج می‌کنند. همانطور که اشاره شد گاهی یک کلیه هم برای ادامه زندگی عادی کافی است. اگر هر دو کلیه برداشته شوند روش‌های مختلف دیالیز به شخص اجازه می‌دهد به زندگی ادامه دهد. اگر سرطان از کلیه به سایر قسمت‌های بدن دست‌اندازی نکرده باشد، امکان پیوند کلیه نیز وجود خواهد داشت.
اگر جراحی امکان‌پذیر نباشد، با آمبولیزه کردن شریان کلیوی (تولید انسداد در رگ کلیوی) می‌توان توده سرطانی را از پا در‌آورد. در این روش، قطعه کوچکی از ژلاتین خاص در رگ کلیوی تزریق می‌شود که این ژلاتین، رگ کلیوی را می‌بندد و از رسیدن خون دارای اکسیژن و مواد غذایی به سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند. پس از جراحی ممکن است برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده، بیمار به شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی نیاز داشته باشد.
در پرتودرمانی از اشعه ایکس پرانرژی یا سایر اشعه‌ها برای نابود کردن سلول‌های سرطانی در حال رشد و تکثیر استفاده می‌شود.
در شیمی‌درمانی هم از داروهایی استفاده می‌شود که یا سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند یا از تکثیر سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کنند.
در ایمنی‌درمانی از دستگاه ایمنی بدن بیمار برای مبارزه با سرطان استفاده می‌شود. در این روش از موادی که در بدن یا آزمایشگاه تولید شده کمک گرفته می‌شود تا دستگاه ایمنی بدن فعالیت طبیعی خود را بازیابد یا فعالیتش بیشتر شود یا فعالیتِ خاصی از آن بیشتر شود، به شکلی که سلول‌های سرطانی را از بین ببرد. به این روش درمانی، زیست‌درمانی (biotherapy) نیز گفته می‌شود.
در روش درمان هدف‌مند، مواد یا داروهایی به‌کار گرفته می‌شود که سلول‌های سرطانی را شناسایی کرده و به آن‌ها حمله می‌کند؛ بدون این‌که سلول‌های طبیعی آسیب ببینند. در این روش، برای درمان سرطان کلیه از داروهایی که از ساخت رگ جلوگیری می‌کنند استفاده می‌شود. این مواد اجازه نمی‌دهند که رگ‌ها در توده سرطانی و اطراف آن رشد کنند. بنابراین با نرسیدن خون کافی، توده سرطانی کم‌کم چروکیده شده و از بین می‌رود.
