مصرف دخانیات مهمترین عامل مرگ های قابل پیشگیری است. دود تنباكو و سیگار حاوی بیش از 4000 ماده شیمیایی است كه بیش از 40 نوع از آنها مواد محرك یا سمی و سرطان زا هستند. در بین این مواد شیمیایی، گازها و بخارهای متنوعی وجود دارد که از نظر غلظت حامل مواد خاصی هستند که آلایندگی آنها 50 هزا ر برابر بیشتر از آلوده ترین شهرها ی جهان است. حرارت ناشی از کشیدن سیگار نیز م یتواند به 600 درجة سانتی گراد برسد که مضر است. استنشاق گازهای سمی، غشاها ی مخاطی حساس بدن را در معرض مواد شیمیایی سوزاننده قرار می دهد که این کار باعث تخریب باف تها م یشود. سیگاری های بزرگسال به طور متوسط بیش از 13 سال از زندگی خود را به دلیل مصرف سیگار از دست می دهند و تقریبا 50 درصد سیگاری ها از بیماری های مرتبط با تنباکو می میرند. جزء اعتیاد آور سیگار، نیكوتین است كه با اثر بر دستگاه اعصاب مركزی موجب اعتیاد می شود. نیكوتین سیگار و تنباكو به سرعت جذب جریان خون می شود و ظرف 30 ثانیه به مغز می رسد و روی سلول های عصبی آن اثر می گذارد. ميانگين سن شروع سيگار در كشور در مردان 19 سال و در زنان 21 سال است. ميانگين تعداد سيگار مصرفي در كل كشور در روز نيز 14 – 13 عدد در گروه 65 – 15 ساله است.

دخانیات چه بیماری هایی را سبب می شود؟ شرکت های سیگارسازی می کوشند سیگاری ها در تبلیغات آنها جذاب و محرک به نظر برسند اما تحقیقات نشان می دهند که عکس این موضوع صحیح است. مصرف دخانیات منجر به افزایش خطر بسیاری از بیماری ها نظیر بیماریهای قلبی عروقی، سکته مغزی، پوکی استخوان، دیابت، ناراحتی و عفونت تنفسی، اختلالات عروقی، زخم های معده و دوازدهه می شود. احتمال ناتوانی جنسی مردان سیگاری حدود دو برابر بیش از مردان غیرسیگاری است. در زنان، کشیدن سیگار م یتواند منجر به نازایی و ایجاد مشکلاتی در حین حاملگی شود. زنانی که سیگار م یکشند بیشتر دچا ر نازایی، حاملگی خارج رحمی، سقط خود به خودی و زایمان جنین مرده می شوند.

دخانیات باعث چه سرطان هایی می شود؟ دخانیات خطر انواع سرطان ها از سر تا پا را زیاد می کند. مصرف دخانیات سبب افزایش خطر بروز بسیاری از سرطان ها در بدن می شود از جمله سرطان های سر و گردن، سرطان ریه، سرطان های گوارشی مانند معده و مری، لوزالمعده و روده، سرطان های ادراری مانند مثانه و کلیه، سرطان گردن رحم و سرطان خون.

سيگار را ترك كنيد ولي قليان را جايگزين آن نكنيد!

بسیاری از ما درباره ضررهای سیگار م یدانیم و نسبت به آن سخ تگیر هستیم و اگر متوجه شویم فرزندمان سیگاری است او را توبیخ می کنیم و دچار نگرانی می شویم اما این حساسیت را درباره قلیان نداریم. قلیان را راحت به خانه های خود راه می دهیم و حتی اگر فرزندمان لبی هم به آن زد ناراحت نمی شویم و سخ تگیری نم یکنیم. همچنین بسياري از مردم به اشتباه تصور مي كنند كه قليان از سيگار خطر كمتري دارد. در حاليكه در بسياري از موارد قليان مضرتر هم هست. توتون قليان بسيار نامرغوب است و مواد مصنوعي افزودني به آن گازهاي سمي زيادي توليد مي كند.
قلیان 400 مادۀ سمّی و سرطان زا دارد. تنباكوهاي ميو هاي علاوه بر اين 400 نوع سم، مواد مضرتری نيز دارند كه از پوست ميوه تخمير شده با مواد افزودني تهيه می شوند و می توانند باعث آلرژي، آسم و حساسيت شوند. نيكوتين هم که مادۀ اعتيادآور تنباكو است، باعث مي شود فردی که قليان می کشد براي تأمين نياز خود در طول زمان قليان بيشتري بکشد. علاوه بر آن شما در هنگام كشيدن قليان، پُك هاي عميق تري م يزنيد و همچنين مدت زمان زيادتري را صرف مي كنيد. در نتيجه، يك قليان ميتواند ده ها برابر يك سيگار دود و گاز سمي وارد ريه شما كند. تحقیقات نشان داده افرادي که قليان م يكشند بيشتر از سيگار يها مستعد اعتياد به مواد مخدر و حشيش مي شوند. هرچند کشیدن قليان بلافاصله فرد را معتاد نمي کند اما در درازمدت آثار سوء خود را مشخص مي کند. به عبارت ديگر قسمت عمد هاي از اعتياد و عادت به قليان مربوط به آداب و رسوم کشيدن قليان در برخي جمع های دوستانه و خانوادگی است که متأسفانه به دلیل باورهای غلط و عدم اطلاع از ضرر و زیان آن باعث می شود تا جوانان و نوجوانانی که در این جمع ها قلیان می کشند مورد نکوهش قرارنگيرند و نيز به دلیل بوي خوش، نداشتن سرفه و سوزش گلو، لذت و وق تگذراني و… با استقبال روبرو شود.
قلیان دود پرخطرتري از دود سیگار دارد. اگر م یخواهید قلیان را از خود و خانواده و خصوصاَ جوانان دور کنید باید به این یقین دست پیدا کنید که قلیان مضر است در حالی که کيسوم قليان يها و بسیاری از کسانی که قلیان نم یکشند بر اين باورند که قليان هيچ تأثيري روي سلامت آنها ندارد و حتی ضرر قليان کمتر از سيگار است. آنها بر این باورند که به دلیل گذشتن دود قليان از آب؛ دود توتون تصفيه می شود درحالی که حتی این عمل باعث تشدید عوارض توتون می شود.
ذغال قلیان مونوکسیدکربن دارد. ذغالي كه براي سوزاندن تنباکوي قليان استفاده مي شود خطرات قليان را افزايش مي دهد زيرا سوخ تهاي ذغالي حاوي مونوكسيد کربن، آهن و مواد شيميايي سرطانزا هستند. قلیان اسانس های پرعارض هاي دارد. اسانس ها و عطرهايي که براي معطرشدن توتون استفاده مي شوند، خود عوارض جداگانه و شديدي را به همراه دارند. مشخص است که از سوخت اين تريکبات ناشناخته چندین مادۀ سمّي، سرطانزا و کشنده توليد مي شود.درجه حرارت و دود ناشى از تنباکو در سیگار حدود 600 درجه سانتیگراد و در قلیان بسیار بالاتر است. از سویى ذغال هاى نیمه سوخته و سوختۀ آتشدان قلیان، گاز مونواکسیدکربن را مستقیماَ به درون ري هها انتقال می دهد و احساس گیجى بعد از مصرف تنباکو که افراد آن را نشانۀ مرغوبیت تنباکو م ىدانند، در واقع ناشي از آن است. ی ىک دیگر از مضرات قلیان، ناشي از اسانس هاى شیمیایى با بو و مزه میو هاى است که این نوع توتو نها بر اثر حرارت بالا هیدرولیز می شوند. در مصرف قلیان، مکش ریوى است و باید ریه ها را پرکرد. در حالى که در كشيدن سیگار، مکش دهانى است و دود آن قورت داده می شود. بنابراین دود قلیان که مضرتر است با مکش ریوى عمیق تر تا انتهایی ترین منافذ ریه نفوذ میکند.
در زمینه خاصیت آب در قلیان هم باید گفت برخلاف دیدگاه هایى که از طرف مصرف کنندگان قلیان مطرح می شود، آب قلیان در كاهش زیانهاى تنباکو، نقش اساسى ندارد. آب در واقع دو کار انجام میدهد؛ ابتدا اینکه دماى دود را پایین م ىآورد زیرا محفظه آتشدان دماى بسیار بالایى دارد که این امر استعمال دود ناشى از تنباکو را غیرممکن می کند و از طرف دیگر آب، نقش صافى )فیلتر( سیگار را بازى می کند و مقدارى از تار یا قطران حاصل از سوختن تنباکو را می گیرد که کدرشدن آب پس از قلیا نکشى به خاطر حل شدن اين مواد درآن است. انتقال عفونت هايي از قبيل سل، ويروس تبخال، م کيروب هل کيوباکتر پيلوري )عامل زخم معده(، هپاتيت و ويرو سهاي عامل عفون تهاي تنفسي و سرماخوردگي و بيمار يهاي رود های تنها گوش های از بیمار یهایی است که همگي از طريق مصرف قليان مشترک انتقال م ييابد. همچنین كشيدن قليان مي تواند باعث افسردگي، رنگ پريدگي، سردرد، سرگيجه، اختلالات گوارشي، بروز ناراحت يهاي قلبي و عروقي و زمين هسازي ابتلا به انواع سرطان ها گردد. اگزماي دست، مشكلات دنداني و تحليل استخواني فك و صورت از ديگر عوارض مصرف قلیان است.

چرا سیگار کشیدن اعتیادآور است؟

مقصر اصلی اعتیادآوری سیگار، ماده مخدری به نام نیکوتین است. با کشیدن سیگار، مغز به سرعت به نیکوتین عادت می کند و در نتیجه با گذر زمان نیاز بیش تری به نیکوتین پیدا می کند. مغز پس از عادت کردن به نیکوتین، شروع به ترشح مواد شیمیایی میک‌ند. در واقع مواد شیمیایی موجود در دود سیگار مغز را وادار به ترشح دوپامین و نوراپینفرین )دو ماده شیمیایی مهم در تنظیم اعمال بدن( میک‌ند. اگر مغز این دو ماده شیمایی را بیش از حد ترشح کند، سطح کلی مواد شیمیایی در مغز بهم می ریزد و پس از مدتی، مغز برای مقابله با این مشکل شروع به ترشح مواد شیمیایی ضد نیکوتین میک‌ند. این مواد شیمایی ضدنیکوتین باعث می شوند زمانی که سیگار نمی کشید دچار افسردگی و خستگی شوید. با گذر زمان، مغز شروع به پیش بینی زمان سیگار کشیدن شما میک‌ند و در این هنگام اقدام به ترشح موادشیمایی ضدنیکوتین میک‌ند. این مواد شیمایی ضد نیکوتین باعث م یشوند شما احساس خستگی و افسردگی کرده و در نتیجه مجدداً سیگار بکشید.