نقش تغذیه سالم در پیشگیری و حتی درمان سرطان تایید شده است. شیوه زندگی و عادتهای تغذیه سهم مهمی در بروز سرطان دارد به طوری که درصد زیادی از موارد سرطان با تغذیه نامناسب ارتباط دارد. تغذیه از چندین جهت با سرطان ارتباط دارد:
تغذیه با کالری باال زمینه سرطان را فراهم می آورد: ارتباط چاقی و اضافه وزن با افزایش احتمال ابتال به چندین نوع سرطان مشخص شده است که از جمله در زنان یائسه(، سرطان رحم، سرطان مری و سرطان آنها سرطان پستان )خصوصا روده بزرگ است. همچنین در مورد سرطان پستان، ارتباط بین کاهش وزن و کاهش خطر ابتال به سرطان در مطالعات مشخص شده است و افراد دچار اضافه وزن یا چاقی تشویق میشوند تا وزن خود را کم کنند. بنابراین یکی از اقدامات اصلی کاهش مصرف مواد قندی و چربیهای اشباع شده است که میزان زیادی از کالری دارند و مقدار کمی مواد مغذی به بدن میرسانند. همچنین الزم است مواد غذایی مانند غذاهای سرخ کرده، کیک، آبنبات، بیسکویت، شربتها و نوشیدنیهای شیرین نیز محدود شود چراکه لفظ کمچرب یا بدون چربی روی مواد غذایی به معنای کم کالری بودن آنها نیست و در حقیقت کیکها، بیسکويیتها و سایر موادغذایی کمچربی همچنان سرشار از کالری هستند.

چه مواد غذایی از سرطان پیشگیری می کنند
بعضی مواد غذایی باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و فرد را در برابر سرطان محافظت میکنند. در این قسمت ابتدا به مواد مغذی موجود در غذاها اشاره می کنیم سپس به انواع مواد غذایی که دارای اثر پیشگیری کننده هستند می پردازیم. ابتدا مواد مغذی: آنتی اکسیدانها موادی هستند که مانع از آسیب سلولها و بافتها میشوند و میتوانند از بروز تغییرات سلولهای بدخیم جلوگیری کنند. میوه و سبزی بهترین منابع آنتیاکسیدانهایی مانند بتا کاروتن )رنگدانههای گیاهی(، ویتامین C ،ویتامین E و سلنیوم هستند. بهترین راه تامین مواد آنتی اکسیدان استفاده از میوه و سبزیجات تازه است نه مصرف مکملها و ویتامینها. ویتامین A و بتاکاروتن، که ویتامین آ هم در منابع غذایی گیاهی و هم حیوانی وجود دارد و بتاکاروتن نوعی آنتیاکسیدان مرتبط با ویتامین آ است. این ویتامین برای حفظ سلامتی بافتها ضروری بوده
و خطر سرطان را کاهش میدهد. گرچه خوردن سبزیهای برگ سبز و زرد و میوههای رنگی حاوی بتاکاروتن )اسفناج، هویج، مرکبات، زردآلو، طالبی، کدو تنبل و انبه( میتواند کمک کننده باشد از مصرف مکملهای بتاکاروتن به مقدار زیاد باید خودداری کرد چراکه مصرف بیش از اندازه آن خطرناک و مضر است. ویتامین C در بسیاری از میوهها و سبزیجات مرکبات وجود دارد. بین مصرف خصوصا
ویتامین ث و کاهش خطر بروز سرطان رابطه وجود دارد ولی مصرف ویتامین ث بهصورت مکمل باعث کاهش خطر بروز سرطان نشده است.

ویتامین E ،‌‌یا آلفاتوکوفرول فعالترین نوع ویتامین “ای”و یک آنتیاکسیدان قوی است. روغن جوانه گندم و آفتابگردان، مغزها مانند
بادام و سبزی های برگ سبز از منابع ویتامین “ای” هستند. سلنیوم یک ماده معدنی است که در فعالیت آنتیاکسیدانی بدن نقش دارد. برخی مطالعات نشان میدهند که مصرف مکمل سلنیوم میتواند خطر بروز سرطان ریه، کولون و پروستات را در انسان کاهش دهد. البته برای تأييد آن باید مطالعات بیشتری انجام شود. مصرف مقادیر زیاد مکمل سلنیوم توصیه نمیشود زیرا فاصله بین مقادیر سمی و بیخطر آن کم است. حداکثر میزان سلنیوم در مکملها نباید از 200 میکروگرم در روز بیشتر باشد. غذاهای دریایی، گوشت، جگر و بادام هندی منبع خوبی از سلنیوم هستند. و اما برخی مواد غذایی هستند که دارای اثر پیشگیری کننده هستند:
o میوه ها و سبزیجات رنگ روشن میوه ها و سبزیجات رنگارنگ غنی از مواد شیمیایی گیاهی هستند که در مبارزه با بیماری ها و تقویت سیستم ایمنی نقش مهمی دارند. هرچه تنوع رنگی میوه ها و سبزیجات مصرفی بیشتر باشد مواد شیمیایی گیاهی مفید بیشتری به بدن خواهد رسید. مصرف بیشتر میوه و سبزیها باعث کاهش خطر سرطان ریه، دهان، مری، معده و روده شده است. توصیه میشود روزانه 5
وعده یا بیشتر میوه و سبزیجات متنوع مصرف کنیم. در شرایطی که جویدن و بلع میوه و سبزیجات برای فردی مشکل باشد، آب گیری، یک روش مناسب مصرف این مواد است. البته در این روش مصرف، گرچه مواد مغذی میوه و سبزیها جذب میشوند ولی فیبر کمتری نصیب
بدن می شود.

o سبزیجات خانواده کلم یا چلیپایی
این سبزیجات شامل کلم پیچ، گلکلم و کلم بروکلی است. این سبزیجات غیر از کلسیم، منبع غنی »سولفورافان« هستند که
رشد سلولهای سرطانی پستان، رحم، ریه، کبد و راست روده را متوقف میکنند و خطر ابتال به سرطان پروستات و مثانه را کاهش میدهند. به طور کلی این سبزیجات با تاثیرات مثبت بر روی متابولیسم سلولها خطر ابتال به سرطان را کاهش میدهند. مقدار سولفورافان در کلم بروکلی بیشتر از بقیه کلمهاست. همچنین جوانه کلم بروکلی میتواند عفونت هلیکوباکتر پیلوری را که شایعترین عفونت باکتریایی و مهمترین علت ایجاد سرطان معده است را کاهش دهد. با افزودن سبزیجات خانواده کلم به سالاد میتوان سالادی خوشمزه آماده نمود. واقعا
o سبزیجات پهن برگ
اسفناج، کاسنی، کلم برگی، کاهو و برگ چغندر از این گروه اند که دارای مقدار فراوانی فیبر غذایی، فوالت، و کاروتنویید هستند. این سبزیجات از رشد سلولهای سرطانی مربوط به پوست، معده و ریه جلوگیری میکنند و باعث کاهش احتمال بروز سرطان پستان در زنان و سرطان ریه در افراد سیگاری میشوند.
o گوجه فرنگی
مصرف گوجه فرنگی با کاهش خطر چند نوع سرطان از جمله سرطان پروستات، پستان، رحم و ریه ارتباط دارد. گوجه فرنگی عالوه بر ویتامین C دارای رنگدانهای به نام لیکوپن است که احتماال باعث اثرات ضد سرطانی این ماده غذایی میشود. جالب این است که خاصیت ضد سرطانی افشره و آب گوجهفرنگی بیشتر است.
o خانواده توتها
میوههای این خانواده سرشار از ویتامین C و فیبر هستند. در توت فرنگی، تمشک قرمز و یاه و شاتوت مادهای به نام اسید فیتیک وجود دارد که خواص ضد سرطان پوست، مثانه، ریه، مری و پستان داشته است. این ترکیب، آنتی اکسیدان قوی است و امکان دارد به طور همزمان به چند طریق با سرطان مبارزه کند از جمله اینکه مواد سرطانزای خاصی را غیرفعال سازد و رشد سلولهای سرطانی را کند نماید. ترکیبات فنلی در ذغال اخته نیز خواص ضد سرطانی دارد. البته انواع مختلف توتها تأثیراتشان به یک اندازه نیست و بر این اساس، ممکن است ذغالاخته، تمشک سیاه و شاتوت بهتر از بقیه سیستم دفاعی را مقابل سرطان ارتقا دهند.
o انگور
میوه انگور و افشره آن، به خصوص انگور ارغوانی و قرمز در مقایسه با انگور سبز، دارای ماده ای بنام پلی فنل )رزوراترول( است که باعث ویژگیهای قوی آنتیاکسیدانی و ضد التهابی در این میوه میشود.این ماده از صدماتی که آغاز کننده فرآیند سرطان در سلولها است، جلوگیری میکند. البته بررسی بیشتر برای اثرات ضد سرطانی انگور الزم است.
o ادویه جات
مصرف سیر، پودر زنجبیل و کاری نه تنها باعث بهبود عطر و طعم غذا شده بلکه باعث محافظت از سرطان نیز میشود. انتخاب های خوب دیگر شامل زردچوبه، ریحان، رزماری و گشنیز در سوپ، ساالد و یا هر غذای دیگر است. به عنوان مثال در زردچوبه نوعی ماده شیمیایی به نام کورکومین میتواند تغییر شکل، تکثیر و حمله سلولهای سرطانی را در گروه متنوعی از سرطانها مهار کند و با هدف گرفتن سلولهای بنیادی میتواند از ابتالی فرد به سرطان پیشگیری کند.
o آب و سایر مایعات
مصرف آب باعث بهبود کلیه فعالیت های بدن مانند تحریک سیستم ایمنی، حذف بیشتر سموم و مواد زاید بدن و حمل و نقل بهتر مواد مغذی به تمام اندام ها میشود. روزانه مصرف حداقل 8 لیوان آب و مایعات توصیه میشود.
o چای
چای نیز دارای خاصیت ضد سرطانی است و ماده ضد سرطانی موجود در چای سبز بیش از چای سیاه است. الزم است توجه کنیم که در حال حاضر تأثیر چای در کاهش خطر سرطان در انسان اثبات نشده است و مصرف زیاد چای سبز میتواند بر روی داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین اثر متقابل داشته باشد.
پخت و پز و آماده سازی مناسب غذا چگونه است؟
نه تنها انتخاب مواد غذایی سالم در پیشگیری از سرطان مهم است، بلکه به روش آماده و ذخیره کردن مواد غذایی نیز باید توجه کنید.
بخارپزکردن سبزیجات بهترین راه حفظ مواد مغذی در سبزیجات است چراکه حتی آبپز کردن به مدت طولانی بر میزان ویتامینهای محلول در آب ) ویتامین B و C)تأثیر میگذارد.گرچه پخت کافی گوشت برای از بین بردن میکروبهای مضر در گوشت ضروری است اما ممکن است نحوه پختن گوشت از نظر میزان خطر سرطانی که گوشت بهوجود میآورد مهم باشد. سرخ نمودن، پختن در کبابپز و پختن با شعله آتش در درجه حرارت بسیار باال باعث تشکیل مواد شیمیایی میشود که امکان دارد خطر سرطان را افزایش دهند. توصیه های زیر برای پخت و پز مواد غذایی مفید هستند:
به جای سرخ کردن غذا از روش های سالم مانند آب پزکردن و بخار پزکردن استفاده کنید.
سوزاندن یا زغال شدگی گوشت باعث ایجاد مواد سرطان زا می شود. اگر شما روش کباب کردن
را انتخاب کرده اید، نگذارید گوشت حرارت خیلی باالیی بگیرد و سوخته شود.
گوشت تازه خریداری و مصرف کنید.
در زمان استفاده از مایکروفر همیشه از ظروف مخصوص استفاده کنید.
روغن را در محل خنک و تاریک و در ظروف محفوظ از هوانگهداری کنید.

نقش تغذیه سالم در پیشگیری و حتی درمان عوارض سرطان تایید شده است. شیوه زندگی و عادتهای تغذیه سهم مهمی در بروز سرطان دارد به طوری که درصد زیادی از موارد سرطان با تغذیه
نامناسب ارتباط دارد.

چند پیشنهاد برای داشتن تغذیه سالم از غالت استفاده کنید. یک دوم از غالتی که
در برنامه غذایی روزانه خود حتما
روزانه استفاده می کنید باید از انواع غالت سبوس دار باشند.
 هر روز از میوه ها و سبزیجات استفاده کنید.
 چربی های اشباع، ترانس باال و کلسترول را تا آنجا که امکان دارد از برنامه غذایی
خود حذف کنید.
 از غذاها و نوشیدنی هایی استفاده کنید که میزان شکر در آنها زیاد نباشد.
 در هنگام آماده کردن غذا و صرف غذا کمتر از نمک استفاده کنید.
 از مصرف مشروبات الکلی دوری کنید.
با توجه به میزان کالری مصرفی خود در روز کالری دریافت کنید.
 از غذاهای تازه استفاده کنید.